Hoogbegaafden en geld, een complexe relatie. Een blog voor wie toe is aan relatietherapie.
Een woord vooraf
Dit is alweer het 6e jaar dat we vanuit Your Evolving Self een long read publiceren ter gelegenheid van de Week van de Hoogbegaafdheid. Dirk Anton gaf in 2020 een autobiografische open kimono in ‘Hoogbegaafd, een vloek en een zegen’. In 2021 schreef Kim over de hoogbegaafde thuiszitter in ‘Slim maar niet op school’. De rollercoaster ride waarin ouders van hoogbegaafde kinderen kunnen belanden, was in 2022 het onderwerp van hun gezamenlijke blog ‘Wanneer de eerste steen valt’. Het jaar daarop schreven ze over ‘Hoogbegaafden als driver van vernieuwing’. De bijdrage van 2024 borduurde daarop voort met ‘Succesvol innoveren als hoogbegaafde’.
Dit jaar pakt Dirk Anton een thema bij de kop dat de afgelopen 9 jaar bij zijn inmiddels honderden individuele begeleidingen regelmatig aan bod is gekomen, maar niet vaak publiek wordt geadresseerd: geld. It makes the world go round, maar wat nu als je zelf een vierkantje bent…
Deze blog gaat in op de soms weerbarstige relatie tussen hoogbegaafden en geld, maar ook op hoe je die relatie kunt verbeteren en je begaafdheid verantwoord te gelde kunt maken, zodat je daadwerkelijk ontvangt wat je verdient.
Inleiding
Hoogbegaafden verhouden zich niet altijd makkelijk tot geld: praktisch, maar ook als concept. It’s a complex relationship. Waar geld in de maatschappij vaak als graadmeter voor succes wordt gezien, voelen veel hoogbegaafden aarzeling en weerstand om hun talenten te koppelen aan financieel voordeel. Ze willen bijdragen, vernieuwen, oplossen en creëren, maar onderhandelen over geld, tarieven bepalen of hun waarde claimen voelt ongemakkelijk of zelfs onnatuurlijk. Tegelijkertijd kan het enorm knagen, dat duidelijk minder getalenteerde en minder ethisch handelende mensen een veelvoud verdienen van wat ze zelf doen; dit aan zichzelf toegeven, is vaak al een uitdaging, omdat ze ook nog eens van zichzelf vinden dat ze ‘daar eigenlijk boven zouden moeten staan’.
Tijd om daar verandering in te brengen, want de wereld verdient de bijdrage van hoogbegaafden en zij verdienen een eerlijke vergoeding voor hun inbreng. Laten we, om dat te bewerkstelligen, beginnen bij het begin.
Over talenten, goud en zilver
De waarde die we aan geld hechten is door de geschiedenis heen sterk veranderd. Tot in de twintigste eeuw vertegenwoordigde elke munt of elk biljet een vaste hoeveelheid goud. Munten zelf bestonden vaak uit edelmetaal. Dit gaf geld een tastbare, objectieve waarde. Sinds het loslaten van de gouden standaard is geld steeds abstracter geworden — een systeem van vertrouwen en verwachting, maar ook van machtsongelijkheid en misbruik, zonder directe koppeling aan een fysieke waarde. Het is een (ver)rekeneenheid geworden.
Voor veel hoogbegaafden, die vaak behoefte hebben aan integriteit, betekenis en logica, heeft dit bijgedragen aan hun ongemak rondom geld. Als de waarde van geld vooral berust op perceptie en eenzijdig opgelegde economische spelregels, kan het moeilijk zijn om er je eigen waarde aan te koppelen. Dat met de druk op de knop uit het niets geld wordt gecreëerd voor een hypotheek waar je vervolgens nog 30 jaar hard voor moet werken om deze af te lossen, helpt ook niet. Meer dan eens heb ik hoogbegaafden horen aangeven, dat ze problemen hebben met het concept geld op zich en dat een ideale wereld zonder zou moeten kunnen. Wellicht zijn ze in dit verband hun tijd vooruit, maar voorlopig is geld nog een gegeven waar je je toe zult moeten verhouden.
© Max Jahrehorn, Oxider.
In de Romeinse tijd was een ‘Talent’, waar maar liefst 240 stuks van zo’n prachtige Solidus als op de foto tegenover stonden, een concrete valuta-eenheid met grote waarde. Omgerekend naar de huidige tijd vertegenwoordigt één talent de waarde van vele jaarsalarissen! Van hoogbegaafden wordt nog wel eens gezegd dat ze gezegend zijn met talenten en je zou dan ook verwachten dat ze makkelijk daarmee in hun onderhoud kunnen voorzien. Maar dat gaat niet vanzelf, zoals een treffende parabel uit de bijbel vertelt.
Photo by Etienne Girardet via Unsplash.com.
In de ‘Gelijkenis van de Talenten’ krijgen drie dienaren van hun heer elk een aantal talenten om te beheren. De twee die hun talenten investeren, verdubbelen hun waarde. De dienaar die zijn talent begraaft uit angst, die spaarde met andere woorden, kan geen rendement laten zien en wordt berispt; al gebiedt de eerlijkheid om te zeggen, dat de laatste dienaar maar één enkel talent had ontvangen en de anderen een veelvoud. Maar de boodschap is duidelijk:
Je talenten ontwikkelen waarde als je ze inzet, zichtbaar maakt en vermenigvuldigt.
Wanneer je je talenten verborgen houdt, zul je de waarde juist zien verdampen.
Hoogbegaafdheid krijgt dus pas echt waarde in een actieve, wederkerige relatie tot de wereld om je heen.
intermezzo: wanneer overexcitability de overhand krijgt
Al gaat deze blog over hoe je je begaafdheid te gelde maakt, het thema geld en hoogbegaafdheid zou niet compleet zijn zonder een intermezzo over de impact die overexcitability kan hebben op je omgang met geld. Overexcitability, een intense neurologische en emotionele respons op stimuli, is iets waar nogal wat hoogbegaafden mee behept zijn en wat ertoe kan leiden, dat je jezelf slecht kunt remmen waar het aankomt op geld uitgeven. Menig hoogbegaafde is in flinke financiële problemen gekomen hierdoor en het is dus iets om zeer serieus te nemen. Wellicht zelfs op te nemen in de begeleiding van hoogbegaafde kinderen en jongeren in het kader van preventie.
Overexcitability kan een kostbare hb-eigenschap worden.
Photo by Mohammad Metri via Unsplash.com
Menig klant van me heeft een schrikbarend grote verzameling boeken, (sport)schoenen, kleren, platen/CD’s, electronica, instrumenten, lego sets en dergelijke. Voordat je in stereotypen denkt: het betreft ook uitdrukkelijk mannen met een enorme schoenenverzameling. There’s an Imelda Marcos in some men too!
Zelf heb ik een uitdrukkelijke tik voor boeken, Italiaanse schoenen en jasjes. En helaas was ik een kind van het CD tijdperk, waardoor ik ook veel (veel!) geld heb uitgegeven aan CD’s. Lang leve streaming, al geeft dat niet dezelfde fix. 😉
Wanneer je iets ziet dat je intens weet te raken, absorbeert het je bewustzijn. Pas wanneer je datgene gekocht hebt, kun je het weer loslaten en keert de rust in je systeem weer terug. Totdat de volgende verleiding op je radar opduikt natuurlijk. Zeker de dopamine gevoelige, creatieve Gifted Hunters onder de begaafden, zullen dit fenomeen herkennen. Het helpt je bij het omgaan met zowel de alledaagse saaiheid, als de interne spanning die bepaalde zaken in je kunnen oproepen.
De 5 overexcitabilities hebben ieder een eigen invloed op hoe, en waaraan, je je geld uitgeeft:
1. Psychomotorische Overexcitability → Impulsieve Uitgaven
Deze mensen zoeken constant stimulatie, wat kan leiden tot impulsieve aankopen voor opwinding of afleiding.
Ze kunnen zich bezighouden met retailtherapy, waarbij ze dingen kopen puur om zich bezig te houden of zich beter te voelen.
2. Sensorische Overexcitability → Luxe of Ervaringsgerichte Uitgaven
Een grote waardering voor zintuiglijke ervaringen (aanraking, geur, esthetiek) kan leiden tot uitgaven aan luxeproducten zoals designerkleding, gastronomisch eten of high-end interieurartikelen.
Ze kunnen prioriteit geven aan comfort, schoonheid of verwennerij, maar ook aan reizen, uit eten gaan of wellness-ervaringen.
3. Intellectuele Overexcitability → Uitgaven aan Kennis en Onderzoek
Een onverzadigbare drang om te leren kan leiden tot overbesteding aan boeken, cursussen, technologie of educatieve tools.
Ze kunnen overbesteding rechtvaardigen als een “investering” in hun intellectuele groei, wat leidt tot stapels ongelezen boeken of ongebruikte abonnementen.
4. verbeeldende Overexcitability → Uitgaven aan Creatieve of Fantasievolle Bezigheden
Een rijke verbeelding kan leiden tot aankopen voor creatieve hobby’s, zoals kunstbenodigdheden, schrijfmaterialen, gaming of knutselspullen.
Ze kunnen bepaalde levensstijlen idealiseren en te veel uitgeven om een bepaalde esthetiek of droomwereld te creëren. Cosplay galore!
5. Emotionele Overexcitability → Uitgaven aan Anderen of Emotionele Troost
Zeer empathische mensen kunnen te veel uitgeven aan liefdadigheid, cadeaus voor anderen of het financieel ondersteunen van vrienden en familie. Dit is niet bepaald zonder risico.
Emotionele intensiteit kan, naast een overdaad aan comfort food, leiden tot retailtherapy als een manier om met stress om te gaan, waarbij spullen worden gekocht om emotionele pijn te verzachten.
Hier valt nog veel meer over te zeggen, onder andere over de relatie met het soms afwijkende tijdsbesef van overprikkelbare begaafden. Wellicht iets voor een volgende blog of het Gifted Hunter YouTube kanaal dat richting deze zomer online gaat. Laat zeker even weten wanneer dit onderwerp je aanspreekt en je op de mailinglijst wil komen. Je ontvangt dan bericht wanneer het kanaal live gaat.
Er zijn meerdere manieren om overexcitability je niet de financiële kop te laten kosten. hiermee om te gaan:
Je kunt jezelf van tevoren een niet onderhandelbaar maximum stellen wanneer je iets gaat kopen of gaat bieden op een veiling, of
jezelf een beloning bij afronding van een grote klus in het vooruitzicht stellen, of
uitsluitend met een personal shopper met vast budget 2x per jaar inkopen doen, waar het kleren of schoenen betreft.
De rode draad is dat je, voordat de overexcitability je in de greep heeft, zelf bepaalt wat een verantwoorde uitgave is, wat je makkelijk kunt missen, zonder dat het je financiële going concern en toekomst aantast.
Geld vragen: ongepast of juist goed?
Terug naar het hoofdonderwerp: je begaafdheid te gelde maken. Voor hoogbegaafden is geld zelden een doel op zich. Hun motivatie komt voort uit nieuwsgierigheid, zingeving en de drang om te vernieuwen. Dat maakt dat ze geld soms wantrouwen of er zelfs op neerkijken. Toch is er een directe relatie tussen je gevoel van eigenwaarde en de prijs die je durft te vragen voor je werk. Wie zichzelf niet voldoende waardeert, vindt het moeilijk om een passend tarief te vragen. Of, als werknemer, om een loonsverhoging of promotie. Solliciteren op een hogere functie kan je hierdoor ook onterecht afschrikken. Veel hoogbegaafden zien hun talenten als vanzelfsprekend, waardoor ze onderschatten hoeveel waarde ze daadwerkelijk toevoegen.
De lat wordt hoog gelegd ten aanzien van de eigen prestaties. Ze zijn niet snel tevreden en zijn, na het neerzetten van een mooie prestatie, zelf allang weer bezig met het volgende project. Ook dit helpt niet om je werk op waarde te schatten. Perfectionisme kan bovendien leiden tot langdurig sleutelen aan projecten, zonder dat hier direct inkomsten tegenover staan.
Daarnaast kan een te sterk rechtvaardigheidsgevoel, een te grote empathie, het moeilijk maken om stevige tarieven te vragen of een passend salaris, omdat hoogbegaafden hun diensten vaak willen leveren vanuit passie of maatschappelijke betrokkenheid. Eveneens in dit opzicht wordt de lat wel heel hoog gelegd door sommige hoogbegaafden. Hoe raar het ook klinkt, zelfs empathie kent een punt van afnemende meeropbrengst; teveel kan zelfs schadelijk worden voor de andere kant. Bijvoorbeeld doordat die te weinig zelf in beweging hoeft te komen, te weinig eigenaarschap hoeft te laten zien.
Door te zeer gericht te zijn op de ander, helemaal op zijn of haar (vermeend problematische) financiële situatie, kun je jezelf tekort gaan doen. Ook, of misschien wel juist, in de dienstverlenende beroepen is professionele distantie een absolute must voor wie optimaal resultaat wil afleveren. De lat mág dan niet alleen een stukje lager, het moet, in het belang van beide partijen. Juist het vragen van een gepast bedrag draagt bij aan een gezonde verhouding tussen werkgever en werknemer, dienstverlener en cliënt. Een gezonde relatie tot geld kan alleen bestaan bij een gezonde relatie tussen mensen. En vice versa.
Wanneer je de lat te hoog legt, maak je het jezelf onnodig moeilijk.
Photo by Randy Fath via Unsplash.com.
Ook kan een afkeer van routine en hiërarchie ertoe leiden dat hoogbegaafden minder goed passen binnen traditionele organisaties, waar stabiel inkomen vaak gegarandeerd is. Het vermogen om breed te denken en continu nieuwe interesses te ontwikkelen, maakt bovendien dat ze zichzelf soms versnipperen, waardoor focus op hun financiële positie ontbreekt. En om het maar even klip en klaar te stellen: Wie in loondienst is, moet het belang van de organisatie voorop zetten, en wel zoals dat is bepaald door het management. Wat je er zelf ook van vindt. Wanneer je andere ideeën hebt over wat zou moeten gebeuren, dan is het tijd voor een goed gesprek. Kun je elkaar daarin vinden, prima. Zo niet, trek dan je consequenties.
Ook zijn vele hoogbegaafden van mening, in een ideale wereld overigens terecht, dat hun prestaties maar voor zich moeten spreken. Jezelf etaleren of, oh gruwel, verkopen, is dan uit den boze. Niet zelden is de oorsprong van deze overtuiging te vinden in de vroege jeugd.
De invloed van biografie en context
Wat hoogbegaafden soms nog wel eens teveel hebben aan eigen-wijsheid, komen ze nogal eens tekort aan eigen-waarde en dat is niet zo vreemd. Wie zich van jongs af aan niet thuis heeft gevoeld binnen gezin, school en andere sociale settings, ontwikkelt zelden een gezond gevoel van eigenwaarde. Wanneer je anders denkt, voelt en handelt dan de mensen om je heen, kan dit leiden tot vervreemding en het gevoel dat je niet gewaardeerd wordt. Helemaal wanneer het onveilig was om jezelf in je volle glorie, kwetsbaarheid, breedte en diepte te laten zien. Het gebrek aan erkenning en begrip kan ertoe leiden dat je je eigen waarde niet ziet, omdat de spiegel die de omgeving biedt, vertroebeld is.
Wanneer je herhaaldelijk de boodschap krijgt dat je 'te moeilijk', 'te snel' of 'te anders' bent, ga je twijfelen aan jezelf, wat je eigenwaarde aantast. Dat maakt het moeilijk om in de volwassenheid een stevig financieel zelfbeeld te ontwikkelen. Wie zichzelf van jongs af aan heeft leren aanpassen of onzichtbaar maken, zal ook moeite hebben om haar talenten expliciet financieel te verzilveren. Daarom is het essentieel dat hoogbegaafden hun eigen biografie onderzoeken en actief werken aan een gezonde relatie met hun eigenwaarde en de waarde die ze leveren. Zelfreflectie en het zoeken naar gelijkgestemden is cruciaal om los te kunnen komen van externe maatstaven en je eigen talenten te leren herkennen en op waarde te schatten; een voorwaarde voor het kunnen laten floreren van je financiën.
Duik in je voorgeschiedenis en die van je ouders.
Photo by Roman Kraft via Unsplash.com
Het is ook de moeite waard om eens na te gaan wat het heersende geldparadigma was in je ouderlijk huis. Hoe stonden je ouders tegenover geld? Was het een belangrijk thema voor ze? Was er een tekort aan of was het juist ruim voorhanden? Kortom, wat voor boodschappen over geld gaven ze je mee?
Ik heb nogal eens hoogbegaafden met een zeer kerkelijke opvoeding zien worstelen met geld (en met voor zichzelf opkomen en zichzelf laten zien overigens). Juist omdat ze zo sensitief, empathisch en ethisch zorgvuldig waren als kind, drukte de ouderlijke opvatting een bijna onuitwisbaar stempel op ze: geld vragen werd daardoor erg ingewikkeld en geld ontvangen zonder schuldgevoel of een gevoel van grote verplichting, evenzeer.
Met dienstbaarheid ten koste van jezelf is alleen niemand gediend. Het is dan ook zinvol om jezelf de vraag te stellen: Hoe zie ik geld eigenlijk? Als wortel van het kwaad, een noodzakelijk kwaad, een neutraal iets, een welkom middel of een geweldig doel op zich? Sta hier echt eens goed en wat langer bij stil wanneer je bij jezelf een lading op het onderwerp ervaart.
Een andere omgeving kan wonderen doen
Gedrag ontstaat in de context, maar de mindset die daaraan vooraf gaat, evenzeer. Het is enorm lastig om je houding ten aanzien van geld te veranderen, wanneer je in dezelfde kringen blijft verkeren. Wanneer je vooral mensen in je omgeving hebt die negatief tegenover geld staan of er niet verantwoord mee om kunnen gaan, kan het tijd zijn om verandering in je sociale omgeving aan te brengen.
Een cliënt die vele jaren vastzat in een vriendengroep die niet bepaald positief was en daar een stevige break mee gemaakt had, constateerde laatst dat “…voor het eerst de dingen lekker lopen in mijn leven. Ik ben het jaar zo goed begonnen, het stroomt. Wat ben ik daar blij mee!”
Je context van vroeger kun je niet meer veranderen, die van het heden en je toekomst wel.
Geld en de arbeidsmarkt
Hoogbegaafden beschikken vaak over kwaliteiten die hen in staat zouden moeten stellen om hoge posities in de samenleving te bekleden en succesvolle carrières op te bouwen. Toch blijkt dit in de praktijk niet altijd het geval te zijn, wat kan leiden tot gevoelens van frustratie, vooral wanneer zij zien dat anderen met ogenschijnlijk minder kwaliteiten financieel en professioneel succesvoller zijn.
Een van de redenen daarvoor is dat hoogbegaafden vaak hun tijd vooruit zijn. Ze zien ontwikkelingen aankomen voordat anderen ze opmerken. Ze hebben een complex denkvermogen, zien patronen, details en onderlinge verbanden en bedenken oplossingen die de massa nog niet begrijpt. Ze zien trends, mogelijkheden of risico’s vaak al lang voordat hun omgeving er oog voor heeft. Dit vooruitlopen op de troepen kan leiden tot onbegrip of zelfs weerstand. Ideeën worden als te complex, te vergezocht of te disruptief ervaren. Dat zorgt ervoor dat hun bijdragen in het hier en nu niet altijd worden herkend of gewaardeerd. In mijn hoogbegaafdheidsautobiografie trek ik de parallel met de Vloek van Cassandra (het goed zien, maar niet geloofd worden), want het kan zonder meer als een vloek aanvoelen om hiermee behept te zijn. Pas wanneer de omgeving de inzichten inhaalt, ontstaat er soms erkenning, al zijn ze zelf allang weer verder met hun denken, waardoor het behaalde gelijk als een Pyrrusoverwinning voelt. Voor hoogbegaafden betekent dit dat ze op hun intuïtie moeten vertrouwen en hun eigen koers durven varen, ook zonder directe bevestiging (feedback) uit hun omgeving.
Een ondersteunende vriendschap onder gelijken is onbetaalbaar.
Photo by Nonresident via Unsplash.com
Het besef dat je vooruitdenken een kracht is, helpt om je eigen waarde los te koppelen van de tijdelijke erkenning die je krijgt. Wanneer je minimaal één ontwikkelingsgelijke vriend(in), partner of collega hebt, is dit makkelijker te doen. Zo iemand zal je kunnen volgen en het helpt enorm wanneer er tenminste één iemand is, die je de boodschap mee kan geven: “Je bent niet gek. Je ziet het goed, maar bent gewoon je tijd vooruit. Blijf vertrouwen op jezelf en hou vol.”
Hoogbegaafden denken en functioneren als gezegd vaak anders dan hun collega's. Hun neiging om functieoverstijgend te werken en zelf werk te creëren omdat ze zien wat nodig is, kan botsen met traditionele bedrijfsstructuren. Bovendien functioneren hoogbegaafden doorgaans slecht in starre organisaties waarin loyaliteit, hiërarchie en conformiteit belangrijker zijn dan rechtvaardigheid en vernieuwing. Dat zorgt ervoor dat ze onder hun (potentieel salaris-)niveau werken, sneller uitstromen of hun bijdrage in informele rollen leveren. Tegelijkertijd zien ze als gezegd dat collega’s met minder talent financieel vaak succesvoller zijn — een pijnpunt dat hun gevoel van eigenwaarde, en daarmee hun relatie tot geld, nog verder onder druk zet: “ik zou het toch verder moeten hebben kunnen schoppen, ik had allang financieel onafhankelijk moeten kunnen zijn.” Deze gedachten zijn hen dan niet vreemd.
“We zullen onszelf echt moeten leren kennen, kennis en vaardigheden moeten ontwikkelen om voor onszelf te zorgen. De gebruikelijke maatschappelijke paden bieden geen garanties meer en je kunt er niet meer vanuit gaan dat de welvaartsstaat voor je zal zorgen bij ziekte en pensionering. Employment is dead or soon will be, chargerend gezegd. Actieve betrokkenheid bij je toekomst is noodzakelijk.”
De economische tijden zijn ingrijpend aan het veranderen, onze naoorlogse welvaartsstaat staat onder druk. Daarnaast veranderen geopolitieke en technologische ontwikkelingen (o.a. AI) de arbeidsmarkt en het landschap van onze toekomst ingrijpend. Niet alleen hoogbegaafden zullen beter voor zichzelf moeten leren opkomen. Employment is dead. Or soon will be. Dit kan zomaar eens een blessing in disguise kunnen blijken te zijn. Het dwingt ons allen ertoe om bewuster zelf aan het stuur te gaan staan van onze loopbaan. En dat biedt de kans om nu eindelijk eens te gaan doen wat je diep van binnen altijd eens wilde doen, maar niet durfde. Ja, je loopt meer risico, maar de opbrengst kan daardoor ook veel groter zijn; een prima optie wanneer je genoeg ervan hebt dat collega’s die disfunctioneren hetzelfde verdienen als jij. En laten we wel zijn, veel hoogbegaafden, zeker de Gifted Hunters onder ons, snakken naar feeling alive.
Mocht een meer ondernemende positie innemen nog erg spannend klinken, bedenk dan dat risico nemen iets anders is als onverantwoordelijk bezig zijn. Naast het onderwerp persoonlijke financiën, zou er wat mij betreft ook aan ondernemersvaardigheden aandacht moeten worden besteed bij de begeleiding van hoogbegaafde kinderen en jongeren. Jong geleerd…
Geld ontvangen: Moeilijk of juist makkelijk?
Wanneer je dit stuk tot hier hebt gelezen, ben je ongetwijfeld wel toe om te lezen wat je nu kunt doen om eindelijk eens te gaan ontvangen wat je vindt dat je verdient. Je hebt al gemerkt dat wachten tot iemand je waarde inziet en uit zichzelf doorkomt met een daarbij passende beloning, niet werkt. Gelukkig zijn er concrete stappen die je als hoogbegaafde kunt zetten om een gezondere relatie met geld op te bouwen en je talenten financieel te verzilveren:
1. Word echt goed in wat je doet en laat dat zien: Zet je kennis en unieke denkwijze in de etalage. Deel je inzichten, schrijf blogs, geef presentaties of start een eigen adviespraktijk. Zichtbaarheid vergroot je financiële kansen. Maar zorg er wel voor dat je écht goed in bent in wat je doet. Alleen ideeën, potentieel en AI-geproduceerde fabricaten zijn daarvoor onvoldoende; je zult aan de bak moeten en zelf vaardigheden moeten ontwikkelen. Je zult moeten investeren in jezelf en je kunde. Nu kunnen bij uitstek hoogbegaafden meesterschap bereiken in minder dan 10.000 uur wanneer ze heel bewust oefenen en trainen, maar helemaal zonder bloed, zweet, tranen en een substantiële tijdsinvestering lukt het ook hen niet.
“Bluffing your way into ‘xyz’ is not an option for the gifted.”
Wees niet bang voor het vragen van feedback of testimonials aan de mensen met wie je een puur professionele relatie onderhoudt: bazen, collega’s of klanten. Juist die geven je het meest objectieve beeld van de toegevoegde waarde die je voor ze hebt en wat je mogelijk nog te doen hebt om deze te vergroten. Omdat we geloven in de noodzaak om zelf het goede voorbeeld te geven, hebben we op onze homepage daarom ook vele testimonials opgenomen en de resultaten van een klantonderzoek. Transparant en zichtbaar. In het Your Evolving Self rapport hebben we dan ook niet voor niets deze quote opgenomen van Steve Martin: Be so good they cannot ignore you!
P. 110-111 uit: Geef je organisatie toekomst, Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen, 2012.
2. Ontwikkel je ondernemersvaardigheden. Ondernemerschap helpt je om creativiteit te koppelen aan praktische actie en commercieel bewustzijn. Door te leren hoe je je waarde zichtbaar maakt, hoe je diensten in de markt zet en hoe je onderhandelt over tarieven/salaris, wordt de kloof tussen talent en financiële opbrengst kleiner. Bovendien geeft ondernemerschap de vrijheid om zelf richting te geven aan werk dat aansluit bij je drang naar autonomie, innovatie en zingeving. Zo worden je unieke kwaliteiten niet alleen zichtbaar, maar ook gewaardeerd én beloond.
Leer dus hoe je je toegevoegde waarde vertaalt naar vermarktbare producten of diensten, en die vervolgens naar tarieven, de weerslag van je marktwaarde. Volg trainingen in onderhandelen, waardepropositie en ondernemerschap, zodat je naast inhoudelijk sterk ook commercieel vaardig wordt. Of zoek een ondernemende mentor en loop met deze eens een tijdje mee.
Ondernemers zijn zowel vasthoudend als flexibel en gelukkig kunnen hoogbegaafden doorgaans goed uit de voeten met een paradox! Intrapreneurship, ondernemerschap in loondienst, is een rol die past bij hoogbegaafden met een sterke behoefte aan financiële zekerheid. Zelfstandig ondernemerschap is een prima route voor hoogbegaafden die daar minder aan hechten, zoals bijvoorbeeld de zeer dynamische Thomas Kolmans uit de video over jongeren en hoogbegaafdheid in deze blog. En zoals Darwin al zei: het is niet de sterkste en ook niet de meest intelligente die overleeft; het is degene die zich het beste aan kan passen aan veranderende omstandigheden. Zeker in deze tijden is een meer ondernemende instelling een must voor iedereen geworden. Action begets action.
P. 58-59 uit: Geef je organisatie toekomst, Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen, 2012.
3. Bouw aan een waarde-vol netwerk: Zoek gelijkgestemden, mentoren en klanten die jouw waarde wél herkennen. Een netwerk dat jouw unieke bijdrage begrijpt, is goud waard. Dat doe je overigens niet met dertien in een dozijn door ChatGPT geschreven blogs of posts op LinkedIn of andere sociale media. Dat levert je ongetwijfeld likes op, maar het gaat hier om serieuze klandizie die je zoekt, om een serieuze relatie die je aan wil gaan. Kwaliteit boven kwantiteit. Verspil je kostbare tijd en energie niet aan gratuite wederzijdse bevestiging. Dat heeft een halfwaardetijd van hoogstens een paar seconden en draagt zeker niet bij aan het opbouwen en onderhouden van een echte relatie waarin over en weer waarde wordt uitgewisseld. Tijd is je meest kostbare bezit en te kostbaar om te verspillen aan dopaminehits. Spend your time wisely, preferably in real life.
P. 130-131 uit: Geef je organisatie toekomst, Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen, 2012.
4. Oefen met geld vragen: Begin klein en oefen met duidelijke tarieven en gesprekken over geld met je klant; of met je baas wanneer je in loondienst bent. Geld agenderen in periodieke gesprekken met je leidinggevende is volstrekt normaal of zou dat moeten zijn, zeker in deze inflatoire tijden. Hoe vaker je dit doet, hoe natuurlijker het wordt. Ga het dus juist niet uit de weg wanneer je je ongemakkelijk daarbij voelt. Is de interne spanning die je dat oplevert te groot, duik dan in je biografie en ga op zoek naar begeleiding daarbij; blijf niet hangen in wishful thinking of defaitisme.
Wanneer je echt goed (geworden) bent in wat je doet (zie 1.) dan kun je natuurlijk opslag of een hoger tarief gaan vragen. Zoals met zoveel zaken zul je er eerst voor moeten zorgen dat ‘je grip hebt, voordat je snelheid kunt maken.’ Dat kan een flinke uitdaging zijn voor hoogbegaafden, omdat ze van nature al zo’n hoge kloksnelheid hebben. Ze willen soms sneller dan de weerbarstige realiteit ze toelaat. Daar zul je rekening mee moeten houden. Keep at it, give it time and don’t forget to breathe.
P. 52-53 uit: Geef je organisatie toekomst, Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen, 2012.
5. Herpositioneer jezelf binnen je relatie met geld: Geld is geen vijand of noodzakelijk kwaad, maar een middel dat je vrijheid en ruimte geeft om te creëren en je eigen pad te volgen. Schrijf voor jezelf je ervaringen met geld als kind op, duik in het voorbeeld dat je ouders je gegeven hebben en hoe dat van invloed is op je huidige financiële situatie. Of het voorbeeld dat je hebt moeten missen en wat daar het gevolg van is.
Al staat dit in deze opsomming op nummer 5, dit kan zomaar het grootste effect hebben op je financiële toekomst. You don’t get the money you deserve but the money you think you deserve.
P. 150-151 uit: Geef je organisatie toekomst, Kim Castenmiller & Dirk Anton van Mulligen, 2012.
Hoe we je kunnen helpen
Hoogbegaafdheid en geld zijn thema’s die diep raken aan de identiteit en het levensverhaal van hoogbegaafden. Via het Your Evolving Self loopbaanontwikkelassessment helpen we hoogbegaafden om zicht te krijgen op hun eigen unieke talenten en drijfveren. We brengen niet alleen iemands creatieve kracht en vernieuwend vermogen in kaart, maar we onderzoeken ook de onderliggende patronen die het lastig maken om die talenten financieel te verzilveren; dit door het bekijken van je biografie door de lens van hoogbegaafdheid.
Daarnaast begeleiden we hoogbegaafden bij het vinden of creëren van een passende plek binnen organisaties of bij het ontwikkelen van een zelfstandige loopbaan. We helpen hen om de vertaalslag te maken van innovatieve ideeën naar concrete waarde voor hun omgeving, en om daarbij ook hun eigen waarde te onderkennen en uit te dragen. Door te werken aan eigenwaarde, zichtbaarheid, ondernemerschap en strategische positionering, leren we hoogbegaafden niet alleen hoe ze hun talenten effectief in kunnen zetten, maar ook hoe ze daar eerlijk voor beloond worden.
Ons boek Geef je organisatie toekomst is geschreven als een leadership journey voor ambitieuze en begaafde vernieuwers. Geen loze ‘volg deze stappen en succes is gegarandeerd’ belofte, maar een inspirerende verzameling aan stappen die je op jouw pad kunt zetten en die in de praktijk hun waarde hebben bewezen.
Je kunt uit ‘Geef je organisatie toekomst’ altijd weer wat halen dat op jouw context van toepassing is en je verder helpt om jezelf en je organisatie succesvol verder te ontwikkelen.
Klik hier voor onze promoties tijdens de Week van de Hoogbegaafdheid 2025
Tot slot
Onze toekomst heeft de beste en meest blije versie van jou hard nodig!
Photo by Kiana Bosman via Unsplash.com
Hoogbegaafden hoeven geen moeizame relatie met geld te hebben. Hoogbegaafdheid is namelijk veel meer dan een lijstje met kwaliteiten als: snelle denkers, creatieve probleemoplossers en een onverzadigbare nieuwsgierigheid. Het is een dynamisch potentieel dat, mits goed geïdentificeerd, begrepen en ontwikkeld, kan uitgroeien tot een krachtige motor voor persoonlijke, professionele én financiële groei.
Maar hoe laat je dit potentieel voor je werken? Het antwoord ligt in de verbinding en uiteindelijk integratie van:
je persoonlijkheid en je kenmerken van hoogbegaafdheid,
je unieke levensverhaal en daaruit voortkomende overtuigingen, en
de eisen van de hedendaagse (arbeids)markt.
Door je eigen waarde te erkennen, je biografie onder de loep te nemen en praktische ondernemersvaardigheden te ontwikkelen, kun je je talenten omzetten in een gezonde financiële stroom. Geld is geen doel, maar een krachtig middel om je unieke bijdrage aan de wereld mogelijk te maken. Het is tijd om je talenten niet te begraven, maar te verzilveren — voor jezelf en voor de samenleving die jouw inbreng hard nodig heeft.
Veel plezier en succes daarbij!
Dirk Anton van Mulligen
© Maart 2025, alle rechten voorbehouden.
Promoties ter gelegenheid van de Week van de Hoogbegaafdheid 2025:
10% korting op een Loopbaanassessment - Basis (voor bedrijven en organisaties):
Van € 1295 naar € 1165,50 (incl. btw)
15% korting op een Loopbaanassessment - Basis (voor privépersonen en ZZP’ers):
Van € 1295 naar € 1100,75 (incl. btw)€ 7,50 korting op het boek ‘Geef je organisatie toekomst’ wanneer je bestelt via de website van het boek. Van € 34,50 naar € 27,00 (incl. btw)
NB: Deze acties lopen van 8 - 16 maart 2025 en zijn uitsluitend van toepassing bij boeking/bestelling tijdens deze periode. De korting op het assessment geldt alleen voor de basisversie, dus zonder de uitgebreide uitgeschreven persoonlijke rapportage. De korting op het boek geldt alleen bij bestelling via de website van het boek, dus niet bij bestelling via andere aanbieders.
Naschrift:
Het baanbrekende boek ‘De Onderwijstrilogie, met ons onderwijs de toekomst in’ van Kim Castenmiller verschijnt medio 2025.
Als altijd mijn #moderatiedisclaimer: Het is fijn wanneer een post goed ontvangen wordt en je een reactie achterlaat. Maar mocht daar dan weer geen commentaar op volgen, of wordt je reactie zelfs verwijderd, trek het je dan niet persoonlijk aan. Nieuwsgierig naar mijn moderatieprincipes? Dan kun je ze hier terugvinden. Bedankt voor je begrip!
Bannerfoto: Gouden Solidus van Valentinianus III, Romeinse keizer van 425-455. De munt is opgegraven in Sandby Borg, Zweden. © Max Jahrehorn, Oxider.